بهینه سازی کشت پینه و سوسپانسیون سلولی پروانش (catharanthus roseus)

چکیده پروانش (catharanthus roseus) گیاهی دارویی است که به دلیل تولید آلکالویید های فراوان از جمله وینکریستین و وینبلاستین برای درمان انواع مختلفی از سرطان ها کاربرد دارد. روش های مختلف کشت درون شیشه ای پروانش منابع جدیدی از جمله پینه، سوسپانسیون سلولی، گیاهچه و ریشه های تراریخت در بیوراکتورها را برای تولید متابولیت های ثانویه فراهم می کنند. در این پژوهش از ریزنمونه های ریشه، ساقه، برگ های درون شیشه و برون شیشه و گره در محیط ms حاوی bap، pic، 2,4-d ، kn و naa کالوس تهیه شد. تیمار های هورمونی پینه زایی در قالب سه طرح جداگانه اجرا شد. ریزنمونه برگ برون شیشه به همراه ریشه به ترتیب در ترکیب هورمونی (5/0 میلی گرم در لیتر bap + یک میلی گرم در لیتر 2,4-d) و (5/0 میلی گرم در لیتر kn+ یک میلی گرم در لیتر 2,4-d) بهترین تولید پینه را نشان دادند. به منظور تشکیل سوسپانسیون سلولی از پینه های تهیه شده در بخش اول استفاده شد. برای تایید تشکیل سوسپانسیون، رشد سلول ها نسبت به تیمار شاهد اندازه گیری و از آن ها عکس تهیه شد. موثرترین ترکیب هورمونی برای افزایش حجم ایستا، تعداد، حجم فشرده و وزن خشک سلول ها در سوسپانسیون شناسایی شد. بهترین ترکیب برای بیشترین وزن خشک سلول ها یک میلی گرم در لیتر 2,4-d بود. در مرحله بعد افزایش درون شیشه ای اندام هوایی پروانش، با استفاده از ساقه های تک گره ای در محیط کشت ms حاوی bap و naa مورد نظر قرار گرفت. بهترین نتایج در ترکیب 5/0 میلی گرم در لیتر naa + 1/0 میلی گرم در لیتر kn با میانگین 13 عدد گیاهچه به دست آمد. سپس این گیاهچه ها در محیط ریشه زایی قرار گرفتند. در ترکیب هورمونی 4 میلی گرم در لیتر naa + 4/0 میلی گرم در لیترiba بالاترین میزان ریشه زایی مشاهده شد. کلمات کلیدی: پروانش، کالوس، سوسپانسیون سلولی، ریز ازدیادی.